نشر سال 1400 دانشگاه صدا و سیما، همرا با عاطفه آقامحمدی، محمد مهدی سدیفی

منوی اصلی سايت

انقلاب، موسیقی، رادیو

موسیقی یکی از پرکاربردترین مواد در تولیدات رسانه ای و یکی از دغدغه های همیشگی فعالان و پژوهشگران این حوزه است در میان رسانه ها، رادیو بیشترین استفاده را از موسیقی داشته و دارد و در کنار دیگر کارکردهای خود؛ نظیر انتقال پیام و خبررسانی همواره وسیله ای برای پخش موسیقی هم بوده است و مردم از آن آن بهره برده اند ،موسیقی هنری ترین بیان احساس و عواطف است و در لایه های گوناگون جامعه؛ خصوصاً فرهنگ ،رفتاری تأثیرات قطعی و مهمی .دارد موسیقی تا قبل از آن که به رسانه رادیو راه یابد و از آن طریق همگانی ،شود شنیدنش فقط از طریق شرکت در محل اجرای موسیقی مقدور بود یا اینکه صدای موسیقی از طریق نوازندگان دوره گرد به گوش رهگذران میرسید اما ،رادیو موسیقی را عمومی کرد و هرکسی میتوانست در محل سکونت یا کار آن را بشنود هر چند این نوعی خدمت رادیو به موسیقی بود؛ ورود موسیقی به ،رادیو مخصوصاً برنامۀ پخش ترانه ها با عنوان چهل اثر رادیو را به سوی مصرفی سازی این هنر کشاند پخش زیاد ،موسیقی که از لوازم کار رادیو بود تولید هنری موسیقی را تبدیل به تولید صنعتی و انبوه کرد و گوش کردن به موسیقی را به شنیدن که امری تاحدی مکانیکی ،است تغییر .داد تولید انبوه در دستور کار آهنگ سازان و بسیاری از اهالی موسیقی قرار گرفت تا عطش فزاینده مصرف روزانه رادیوها را که هر لحظه تعداد آنها در حال افزایش ،بود سیراب .کند اما این ،عطش سیراب شدنی نبود و .نیست به تدریج لایه ها و مایههای هنری موسیقی اسیر ارزشهای بازار و سود شد و تقاضای هنری تبدیل به تقاضای اجتماعی یا تقاضای بازار شد هر چه قدرت بازار افزون میشد قدرت تقاضای هنری کاهش می یافت وان اتفاقی افتاد که اصحاب مکتب انتقادی با عنوان صنعت فرهنگ از آن یاد کردند و «آدرنو به تفصیل دربارهٔ موسیقی رادیو و انتقادات اساسی اش به آن که نتایج نا امید کننده ای برای جامعه در بر داشت مینوشت به تدریج موسیقیهای عامه پسند جریان هنری و تولیدات موسیقی را در همه جا به دست گرفتند و موسیقی ایران نیز از این امر مستثتی .نبود برخی از اهل موسیقی نامدار ،بودند هر شب در میخانهها و ،کاباره ها که از مظاهر روشن فساد هم که بسیار و نابود کننده نه تنها ارزشهای ،دینی بلکه ارزشها و هنجارهای اجتماعی بود برنامه اجرا می.کردند. آن گروه از اهل موسیقی که دل به ارزشهای هنری داشتند یا در عزلت بودند یا باید خود را با این جماعتی که نتیجه کار آنها تخریب و نابودی هنر موسیقی بود همراه می کردند در وضعیتی که موسیقی بزمی و کابارهای جریان مسلط و حاکم بر موسیقی کشور ،بود انقلاب اسلامی واقع شد و به گفته برخی کارشناسان خبیر ،موسیقی، موجب نجات این هنر از شر هنرنمایان شد. سابقه نه چندان خوب موسیقی در ذهن عموم مردم و انقلابیان سبب شد موسیقی به عنوان هنری برای دفاع از خودش و ایجاد فاصله با موسیقی مبتذل و کاباره ای فعالیت کند برخی از اهالی موسیقی با تولید برای کمک به حرکت انقلاب و پس از پیروزی برای روشنگری خدعه و مکر دشمنان و در دورۀ جنگ تحمیلی برای یاری زمندگان و تشجیع مردم به مقاومت قطعات ماندگاری تولید کردند که از رادیو پخش می شد و مردم و شنوندگان را به تحسین وامی داشت اما جریان موسیقی مبتذل گرچه فعال ،نبود ادامه فعالیتش را با نوعی موسیقی زیرزمینی پیش می برد؛ ولی هی به رادیو نداشت از ابتدای انقلاب مواجهه رادیو با ،موسیقی گوناگون بود و به مرور زمان دچار حول شد؛ از قطع ،موسیقی اندکی بعد از پیروزی انقلاب ،گرفته تا تولید قطعاتآوازی بدون ساز و یا ایجاد رایو موسیقی رادیو) پیام و رادیو آوا این ،پژوهش تحولات موسیقی در رادیو بعد از انقلاب را بررسی می.کند تلاش شده است که چارچوب متقنی برای بررسی این تحول ایجاد شود گفت و گو با رؤسای مرکز موسیقی سازمان صداوسیما که در ،حقیقت از دوره ای تولید کنندگی اصلی موسیقی کلامی مورد استفاده رادیو و تلویزیون را به عهده ،داشتند اطلاعات ذی قیمتی از دیدگاه سازمان صداوسیما دربارۀ موسیقی در اختیار می.گذارد. به علاوه گفت و گو با برخی تهیه کنندگان قدیمی ،رادیو که یا در تولید موسیقی بی کلام نقش داشتند و یا در کاربری موسیقی رادیو صاحب تجربه قبل و بعد انقلاب بودند به غنای این پژوهش افزوده است آن است که ابتدا جایگاه موسیقی در رسانه به ویژه رادیو در این کتاب سعی بر تبیین شود. در ادامه ارتباط بین اوضاع ،سیاسی اجتماعی و فرهنگی با موسیقی ذکر و به طور خاص تأثیرات انقلاب اسلامی سال ۵۷ بر موسیقی در جامعه و به تبع ،آن رادیو بررسی و به نوعی تغییر اوضاع اجتماعی که منجر به تغییر در تولید و پخش موسیقی رادیو شده است واکاوی شود. امید است این ،کار مقدمۀ مفیدی برای ادامه جست و جوی دیگر ابعاد ،اجتماعی فرهنگی و سیاسی موسیقی باشد از خوانندگان و پژوهشگران گرامی تقاضا داریم کاستیها را هم ببخشند و هم متذکر شوند تا در چاپهای آتی اصلاح شود.