نظریه هنجاری رسانه های جمهوری اسلامی ایران

منوی اصلی سايت

مقبول مشروع

در هر جامعه اي با توجه به نوع جهان بيني، ارزش هاي حاكم در آن جامعه و نگرش ها و ...چگونگي حركت و خط سير رسانه هاي ارتباط جمعي طراحي و تدوين و به اجرا گذاشته مي شود. در اغلب منابع دانشگاهي و علمي از نقشه راه سير و حركت رسانه هاي ارتباط جمعي- در كنار قوانين و مقررات مكتوب و مدون- با عنوان «هنجار رسانه» ياد مي شود كه نحوه عملكرد محتوايي آن رسانه را تعيين مي كند. در دنياي رسانه اي شده امروز، شش نظريه كلان و فراروايتي هنجاری از طرف انديشمندان و صاحبنظران رسانه هاي ارتباط جمعي، طراحي و پيشنهاد شده است و به نظر مي رسد كه اغلب سازمان هاي رسانه ي دنيا به نحويي متأثر از يكي از اين گونه هاي نظريه هاي هنجاري ششگانه هستند؛ هرچند ممكن است برخي از اين سازمانها به تمامه تابع هيچكدام از اين نظريه ها نباشند؛ ولي با توجه به اصول كلي و مباني آن نظريه ها، مي توان هر سازمان رسانه اي را ذيل شمول يكي از اين فراروايتهاي نظريه هنجاری رسانه ها دسته بندي كرد. البته مک کوئیل که شش نظریه را قبلاً طرح کرده بود، باتوجه تحولات و تغییرات سپهر ارتباطات شش هنجار گذشته را به چها هنجار رسانه ای با تغییراتی تقلیل داده است. او در جدیدترین ویرایش کتابش، رسانه های دگراندیش را نیز به عنوان هنجار رسانه ای درنظر گرفته و چهار هنجار رسانه ای ، لیبرال- پلورالیستی یا مدل بازاری، مسئولیت اجتماعی یا منافع عمومی، هنجار حرفه ای که به خود اهالی رسانه تعلق دارد و از استانداردهای و خود مختاری حرفه ای حمایت می کند و بهترین دیده بان بر عملکرد مسئولان می باشد، و چهارمین هنجار رسانه های جایگزین (دگر اندیش) است. این رسانه ها مخالف رسانه های جریان اصلی هستند که رهیافت و منشا متفاوتی دارد. با توجه به ماهيت متفاوت جهان بيني، ارزش ها و نگرش هاي جامعه ايران اسلامي و نيز نظام جمهوري اسلامي ايران و بويژه ماهيت فرهنگي انقلاب اسلامي ايران، سازمان رسانه اي اين نظام و هنجار مورد تبعيت آن، قابل دسته بندي اصولي ذيل هيچكدام از اين شش نظريه نمي باشد به تعبیر دیگر، مبانی و اصول و بایدها و نبایدهای مدنظر در این شش نظره هنجاری رسانه ها نمی تواند در مورد رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران پیاده شود و یا رسانه ملی از انها تبعیت کامل داشته باشد. البته مي توان گفت با هيچكدام نيز تضاد و تعارض كلي و بتمامه هم ندارد؛ ولي با قاطعيت مي توان گفت كه مباني و اصول هيچ كدام از نظريه هنجاری پیش گفته نمي تواند انطباق كاملي با اصول و مباني و باید ها و نباید های رسانه در جمهوري اسلامي ايران داشته باشد. بنابراين در اين اثر، تلاش شده با امعان نظر به بافت شكل گيري نظريه هاي هنجاری رسانه ها و نيز خوانشي مختصر از آنها و مطالعه تطبيقي و تحلیلی، نظريه مدنظر خود را براي سازمان رسانه اي نظام جمهوري اسلامي ايران پيشنها كنيم كه به نوبه خود داراي ويژگي هاي خاص و در برخي موارد منحصر به فرد خواهد بود. چرا كه اين نظريه براساس شاخصه هاي سیاسی، فرهنگي و اجتماعي جامعه ايران در حوزه رسانه، پيشنهاد شده و مي تواند رقيبي براي نظريه¬هاي غيربومي ارائه شده نيز باشد و در كنار نظريه های كلاسيك قرار گيرد همچنین علاوه بر عرضه آن به حوزه تصميم ساز و تصميم گير رسانه، به حوزه آكادميك و علمي نيز پيشنهاد و عرضه شود.